بسم الله النّور
روایت عجیبی است از امام صادق علیه السلام که ویژگی های منفی علماء را بر می شمرند. هرکدام از مصادیقی که در روایت آمده، در میان بعضی از عماء ما رایج است و خوب است همان طور که طلبه ها در سال های ابتداء حوزه، آداب المتعلمین می خوانند، علماء هم آداب التعلیم و یا آداب العلماء بخوانند. این روایت می تواند در صدر مباحث اهل علم قرار گیرد.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: إِنَّ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ یُحِبُّ أَنْ یَخْزُنَ عِلْمَهُ وَ لَا یُؤْخَذَ عَنْهُ فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ الْأَوَّلِ مِنَ النَّارِ
وَ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ إِذَا وُعِظَ أَنِفَ وَ إِذَا وَعَظَ عَنَّفَ فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ الثَّانِی مِنَ النَّارِ
وَ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ یَرَى أَنْ یَضَعَ الْعِلْمَ عِنْدَ ذَوِی الثَّرْوَةِ وَ الشَّرَفِ وَ لَا یَرَى لَهُ فِی الْمَسَاکِینِ وَضْعاً فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ الثَّالِثِ مِنَ النَّارِ
وَ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ یَذْهَبُ فِی عِلْمِهِ مَذْهَبَ الْجَبَابِرَةِ وَ السَّلَاطِینِ فَإِنْ رُدَّ عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنْ قَوْلِهِ أَوْ قُصِّرَ فِی شَیْءٍ مِنْ أَمْرِهِ غَضِبَ فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ الرَّابِعِ مِنَ النَّارِ
وَ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ یَطْلُبُ أَحَادِیثَ الْیَهُودِ وَ النَّصَارَى لِیُغْزِرَ بِهِ وَ یُکْثِرَ بِهِ حَدِیثَهُ فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ الْخَامِسِ مِنَ النَّارِ
وَ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ یَضَعُ نَفْسَهُ لِلْفُتْیَا وَ یَقُولُ سَلُونِی وَ لَعَلَّهُ لَا یُصِیبُ حَرْفاً وَاحِداً وَ اللَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُتَکَلِّفِینَ فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ السَّادِسِ مِنَ النَّارِ
وَ مِنَ الْعُلَمَاءِ مَنْ یَتَّخِذُ عِلْمَهُ مُرُوءَةً وَ عَقْلًا فَذَاکَ فِی الدَّرْکِ السَّابِعِ مِنَ النَّارِ.
از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: از دانشمندان کسانى هستند که دوست دارند علمشان را ذخیره کنند و مردم از آنان بهره مند نشوند، اینان در طبقه اول آتشند،
و بعضى از دانشمندان وقتى به آنها موعظه شود آن را قبول نمى کند و چون خود او موعظه کند خشنونت نشان مى دهد،اینان در طبقه دوم آتشند،
و بعضى از دانشمندان علم را نزد ثروتمندان مى برند و نزد فقیران نمى برند، اینان در طبقه سوم آتشند،
و بعضى از دانشمندان در علم خود شیوه جباران و سلاطین را پیش گرفته اند که اگر چیزى از سخن آنان رد شود و یا در باره آنان قصورى رخ دهد خشم مى گیرند، اینان در طبقه چهارم آتشند،
و بعضى از دانشمندان احادیث یهود و نصارى را طلب مى کنند تا با آن دانش خود را افزایش دهند، اینان در طبقه پنجم آتشند،
و بعضى از دانشمندان خود را در معرض فتوا قرار مى دهند و مى گویند: از من بپرسید، در حالى که شاید یک سخن را درک نکنند و خداوند کسانى را که خود را به تکلف انداخته اند دوست ندارد، اینان در طبقه ششم آتشند،
و بعضى از دانشمندان علم خود را سرمایه شخصیت و عقل قرار مى دهند (تا مردم آنان را مهم بدانند) اینان در طبقه هفتم آتشند.
منبع: الخصال ؛ ج2 ؛ ص352
