بسم الله النّور
آقای حبیب‌بن منتجب والی شهر یمن بود، وقتی امیرالمؤمنین به خلافت رسید به او نامه‌ای نوشت فرمود : حبیب تو آدم خوبی هستی ، تو برای من هم استاندار آن شهر بمان، من هم تو را ابقا میکنم. بعد فرمودند: که از مردم برای من بیعت بگیر ، از مردم که بیعت گرفتی ده نفر را برای من بفرست تا آنها بعنوان نمایندگان مردم نزد من آیند،
بگذارید من ویژگی‌های آن ده نفر را برایتان بگویم.
می‌فرماید که «وأنفذ اِلَیَ منهم عشرة» ده نفر از اینها را بفرست، آدم‌های صاحب نظر، عاقل، مطمئن، شجاع، خیلی خوب ده نفر را بفرست .
آقای ابن منتجب بعد از اینکه نامه را برای مردم خواند، مردم گریه کردند و با حضرت بیعت کردند و منتجب گفت: حالا ده نفر آدمِ این‌جوری ازتون می‌خوام انتخاب کنید، مردم رفتند صد نفر انتخاب کردند از میان صد نفر هفتاد نفر، از میان هفتاد نفر سی نفر، از میان سی نفر ده نفر که دیگر حسابی بررسی کرده باشند، این ده نفر را فرستادند خدمت حضرت.
وقتی که آمدند پیش امیرالمؤمنین علی‌‌علیه‌السلام شروع کردند به سخنرانی کردن، یک کسی از بین اینها بلند شد آمد جلو کلماتی را به امیرالمؤمنین گفت می‌خواهم این کلمات را برایتان بخوانم جالب است، «السلام علیک ایها الامام العادل والبدر التمام واللیس الهمام والبطل الزرقام والفارس القمقام و مَن فضله الله علی سائر الانام صلّی الله علیک و علی آلک الکرام و أشهد أنک امیرالمؤمنین صدقاً و حقّاً و أنک وصی رسول الله والخلیفة مِن بعده و وارث علمه لعن الله مَن جهد حقک و مقامک» اینقدر گفت و گفت آقا امیرالمؤمنین ازش خوشش آمد.
فرمود که پسر اسمت چیست؟ گفت من اسمم عبدالرحمن هست، فرمود «وابن مَن» پسر کی هستی؟ گفت پسر ملجم مرادی هستم، آقا فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون، لاحول ولاقوّة الا بالله العلی العظیم» «ویحک أمُرادیٌ أنت؟» تو مرادی هستی؟ گفت آره آقا من مرادی هستم، آقا چرا ناراحت شدی؟
آقا هی می‌فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون» تو مرادی هستی؟ گفت آقا بله من مرادی هستم، گفت آقا مثل اینکه ناراحت شدید اسمِ من را شنیدید. من مگر چه مرگم هست؟ آقا فرمود که تو می‌دانی قاتل من خواهی شد؟ گفت من؟ یا علی به خدا قسم در این عالم هیچ کسی را من به اندازۀ تو دوست ندارم، من تو را ترجیح می‌دهم به همۀ ذرات عالم، من چه‌جوری قاتل تو بشوم؟
اصرارهای ابن ملجم مرادی را ببینید «ولکنک والله یا امیرالمؤمنین أحبُّ اِلَیَ مِن کُلِ أحدٍ» تو از هر کسی پیش من عزیزتر هستی، آقا می‌فرمود نه، نه آن کسی که به من گفته دروغ نگفته و من هم دروغ نمی‌گویم، تو خونِ سرِ من را بر محاسنم خواهی ریخت و صورتِ من را به خون سرم، ببین به این خون محاسنم را خضاب خواهی کرد، همین تو، «والله یا امیرالمؤمنین انک أحبُّ اِلَیَ مِن کلِ ما طلعت علیه الشمس» آخه من تو را دوست دارم، درد اینجاست امیرالمؤمنین نفرمود دروغ می‌گویی، معلوم می‌شود راست می‌گفته.
گفت آقا من را بکُش! آقا فرمود که خب معلوم است که من این کار را نمی‌کنم، مالک اشتر و دیگران آمدند گفتند یا علی کدام سگی است که قاتل توست بگو ما بکُشیمش، فرمود کسی که هنوز گناه نکرده می‌خواهید بکُشیدش؟*
متن اصلی روایت:
«قال : روى أبوالحسن علی بن عبدالله بن محمد البکری ، عن لوط بن یحیى ، عن أشیاخه وأسلافه قالوا : لما توفی عثمان وبایع الناس أمیرالمؤمنین کان رجل یقال له حبیب بن المنتجب والیا على بعض أطراف الیمن من قبل عثمان ، فأقره علی على عمله ، وکتب إلیه کتابا یقول فیه :
بسم الله الرحمن الرحیم من عبدالله أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب إلى حبیب ابن المنتجب ، سلام علیک ، أما بعد فإنی أحمد الله الذی لا إله إلا هو ، واصلی على محمد عبده ورسوله ، وبعد فإنی ولیتک ما کنت علیه لمن کان من قبل ، فأمسک على عملک ، وإنی اوصیک بالعدل فی رعیتک ، والاحسان إلى أهل مملکتک ، واعلم ان من ولی علی رقاب عشرة من المسلمین ولم یعدل بینهم حشره الله یوم القیامة و یداه مغلولتان إلى عنقه ، لا یفکها إلا عدله فی دار الدنیا ، فإذا ورد علیک کتابی هذا فاقرأه على من قبلک من أهل الیمن ، وخذلی البیعة على من حضرک من المسلمین فإذا بایع القوم مثل بیعة الرضوان فامکث فی عملک ، و أنفذ إلی منهم عشرة یکونون من عقلائهم وفصحائهم وثقاتهم ، ممن یکون أشد هم عونا من أهل الفهم والشجاعة، عارفین بالله ، عالمین بأدیانهم ، وما لهم وما علیهم ، وأجودهم رأیا ، وعلیک و علیهم السلام.
و وطوى الکتاب وختمه وأرسله مع أعرابی ، فلما وصل إلیه قبله ووضعه على عینیه ورأسه ، فلما قرأه صعد المنبر فحمد الله وأثنى علیه ، وصلى على محمد و آله ثم قال : أیها الناس اعلموا أن عثمان قد قضى نحبه ، وقد بایع الناس من بعده العبد الصالح والامام الناصح أخا رسول الله وخلیفته ، وهو أحق بالخلافة وهو أخو رسول الله وابن عمه ، وکاشف الکرب عن وجهه ، وزوج ابنته و وصیه ، وأبوسبطیه أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب فما تقولون فی بیعته و الدخول فی طاعته؟ قال : فضج الناس بالبکاء والنحیب ، وقالوا : سمعا وطاعة وحبا وکرامة لله ولرسوله ولاخی رسوله ، فأخذله البیعة علیهم عامة ، فلما بایعوا قال لهم : ارید منکم عشرة من رؤسائکم وشجعانکم انفذ هم إلیه کما أمرنی به ، فقالوا : سمعا وطاعة ، فاختار منهم مائة ثم من المائة سبعین ، ثم من السبعین ثلاثین ، ثم من الثلاثین عشرة فیهم عبدالرحمن بن ملجم المرادی لعنه الله ، وخرجوا من ساعتهم ، فلما أتوه سلموا علیه وهنؤوه بالخلافة ، فرد : و رحب بهم ، فتقدم ابن ملجم وقام بین یدیه وقال :
السلام علیک أیها الامام العادل والبدر التمام ، واللیث الهمام ، والبطل الضرغام ، والفارس القمقام ، ومن فضله الله على سائر الانام ، صلى الله علیک وعلى آلک الکرام ، أشهد أنک أمیرالمؤمنین صدقا وحقا ، وأنک وصی رسول الله والخلیفة من بعده ، ووارث علمه ، لعن الله من جحد حقک ومقامک ، أصبحت أمیرها وعمیدها ، لقد اشتهر بین البریة عدلک ، وهطلت شآبیب فضلک وسحائب رحمتک ورأفتک علیهم ، ولقد أنهضنا الامیر إلیک ، فسررنا بالقدوم علیک ، فبورکت بهذه الطلعة المرضیة ، وهنئت بالخلافة فی الرعیة.
ففتح أمیرالمؤمنین عینیه فی وجهه ، ونظر إلى الوفد فقر بهم وأدناهم
فلما جلسوا دفعوا إلیه الکتاب ، ففضه وقرأه وسر بما فیه ، فأمر لکل واحد منهم بحلة یمانیة ورداء عدنیة وفرس عربیة ، وأمر أن یفتقدوا ویکرموا ، فلما نهضوا قام ابن ملجم ووقف بین یدیه وأنشد :
أنت المیهمن والمهذب ذوالندى
وابن الضراغم فی الطراز الاول
الله خصک یا وصی محمد
وحباک فضلا فی الکتاب المنزل
وحباک بالزهراء بنت محمد
حوریة بنت النبی المرسل
ثم قال : یا أمیرالمؤمنین ارم بنا حیث شئت لترى منا ما یسرک ، فوالله ما فینا إلا کل بطل أهیس ، وحازم أکیس ، وشجاع أشوس ورثنا ذلک عن الآباء والاجداد ، وکذلک نورثه صالح الاولاد ، قال : فاستحسن أمیرالمؤمنین کلامه من بین الوفد فقال له : ما اسمک یاغلام؟ قال : اسمی عبدالرحمن ، قال : ابن من؟ قال : ابن ملجم المرادی ، قال له : أمرادی أنت؟ قال : نعم یا أمیرالمؤمنین ، فقال : إنا لله وإنا إلیه راجعون ، ولا حول ولا قوة إلا بالله العلی العظیم قال : وجعل أمیرالمؤمنین یکرر النظر إلیه ویضرب إحدى یدیه على الاخرى ویسترجع ، ثم قال له : ویحک أمرادی أنت؟ قال : نعم ، فعندها تمثل یقول :
أنا أنصحک منی بالوداد
مکاشفة وأنت من الاعادی
ارید حیاته ویرید قتلی
عذیرک من خلیلک من مراد
قال الاصبغ بن نباته : لما دخل الوفد إلى أمیرالمؤمنین بایعوه وبایعه ابن ملجم ، فلما أدبر عنه دعاه أمیرالمؤمنین ثانیا ، فتوثق منه بالعهود و المواثیق أن لا یغدر ولا ینکث ففعل ، ثم سار عنه ، ثم استدعاه ثالثا ثم توثق منه فقال ابن ملجم : یا أمیرالمؤمنین ما رأیتک فعلت هذا بأحد غیری ، فقال : امض لشأنک فما أراک تفی بما بایعت علیه ، فقال له ابن ملجم : کأنک تکره وفودی علیک لما سمعته من اسمی؟ وإنی والله لاحب الاقامة معک والجهاد بین یدیک ، و إن قلبی محب لک ، وإنی والله اوالی ولیک واعادی عدوک ، قال : فتبسم وقال له : بالله یا أخا مراد إن سألتک عن شئ تصدقنی فیه؟ قال : إی وعیشک یا أمیرالمؤمنین ، فقال له : هل کان لک دایة یهودیة فکانت إذا بکیت تضربک وتلطم جبینک وتقول لک اسکت فإنک أشقى من عاقر ناقة صالح وإنک ستجنی فی کبرک جنایة عظیمة یغضب الله بها علیک ویکون مصیرک إلى النار؟ فقال : قد کان ذلک ، ولکنک والله یا أمیرالمؤمنین أحب إلی من کل أحد ، فقال أمیرالمؤمنین: والله ما کذبت ولا کذبت ، ولقد نطقت حقا وقلت صدقا ، وأنت والله قاتلی لا محالة ، وستخضب هذه من هذه ـ وأشار إلى لحیته ورأسه ـ ولقد قرب وقتک وحان زمانک ، فقال ابن ملجم : والله یا أمیرالمؤمنین إنک أحب إلی من کل ما طلعت علیه الشمس ، ولکن إذا عرفت ذلک منی فسیرنی إلى مکان تکون دیارک من دیاری بعیدة ، فقال: کن مع أصحابک حتى آذن لکم بالرجوع إلى بلادکم ، ثم أمرهم بالنزول فی بنی تمیم ، فأقاموا ثلاثة أیام ، ثم أمرهم بالرجوع إلى الیمن ، فلما عزموا على الخروج مرض ابن ملجم مرضا شدیدا ، فذهبوا وترکوه فلما برئ أتى أمیر المؤمنین وکان لایفارقه لیلا ولا نهارا ، ویسارع فی قضاء حوائجه ، وکان یکرمه ویدعوه إلى منزله ویقربه ، وکان مع ذلک یقول له : أنت قاتلی ، ویکرر علیه الشعر :
ارید حیاته ویرید قتلی
عزیرک من خلیلک من مراد
فیقول له : یا أمیرالمؤمنین إذا عرفت ذلک منی فاقتلنی ، فیقول : إنه لا یحل ذلک أن أقتل رجلا قبل أن یفعل بی شیئا ، وفی خبر آخر قال : إذا قتلتک فمن یقتلنی؟ قال : فسمعت الشیعة ذلک ، فوثب مالک الاشتر والحارث بن الاعور وغیرهما من الشیعة ، فجردوا سیوفهم وقالوا : یا أمیرالمؤمنین من هذا الکلب الذی تخاطبه بمثل هذا الخطاب مرارا؟ وأنت إمامنا وولینا وابن عم نبینا ، فمرنا بقتله ، فقال لهم : اغمدوا سیوفکم بارک الله فیکم ولا تشقوا عصا هذه الامة ، أترون أنی أقتل
رجلام یصنع بی شیئا؟
فلما انصرف إلى منزله اجتمعت الشیعة وأخبر بعضهم بعضا بما سمعوا وقالوا : إن أمیرالمؤمنین یغلس إلى الجامع وقد سمعتم خطابه لهذا المرادی وهو ما یقول إلا حقا ، وقد علمتم عدله وإشفاقه علینا ، ونخاف أن یغتاله هذا المرادی ، فتعالوا نقترع على أن نحوطه کل لیلة منا قبیلة ، فرقعت القرعة فی اللیلة الاولى والثانیة والثالثة على أهل الکناس ، فتقلدوا سییوفهم وأقبلوا فی لیلتهم إلى الجامع ، فلما خرج رآهم على تلک الحالة ، فقال : ما شأنکم؟ فأخبروه فدعا لهم وتبسم ضاحکا وقال : جئتم تحفظونی من أهل السماء أم من أهل الارض؟ قالوا : من أهل الارض ، قال : ما یکون شئ فی السماء إلا هو فی الارض ، وما یکون من شئ فی الارض إلا هو فی السماء ، ثم تلا « قل لن یصیبنا إلا ما کتب الله لنا » ثم أمر هم أن یأتوا منازلهم ولا یعودوا لمثلها ، ثم إنه صعد المأذنة وکان إذا تنحنح یقول السامع : ما أشبهه بصوت رسول الله ! فتأهب الناس لصلاة الفجر ، و کان إذا أذن یصل صوته إلى نواحی الکوفة کلها ، ثم نزل فصلى ، وکانت هذه عادته.»
چه می شود که یک نفر که این همه به حضرت ایمان دارد و مدح و ثنایش را می گوید و حضرت از او پذیرایی می کنند می شود قاتل حضرت؟!
چه می شود که یک نفر که آن صفات برگزیده را دارد «عقلائهم وفصحائهم وثقاتهم ، ممن یکون أشد هم عونا من أهل الفهم والشجاعة، عارفین بالله ، عالمین بأدیانهم ، وما لهم وما علیهم ، وأجودهم رأیا» و از بین آن همه انتخاب می شود برای انجام مأموریت، می شود اشقی الاشقیاء؟!
آن کدام گناه و رذالت پنهانی است که فردی را که به ولایت امامش قسم خورده و آن همه معرفت دارد به امیرالمؤمنین علیه السلام می شود قاتل همان امام؟!
خدایا در این شب قدر استغفار و توبه می کنیم از همه ی گناهان آشکار و پنهانمان که نمی دانیم عواقبش چه بر سر عاقبتان خواهد آورد!
و استغفار و توبه می کنیم از گناهانی که بذرش در وجودمان هست اما هنوز با لطف و نظر تو در حد بذر مانده و ظهور و بروزی نداشته.
و پناه می بریم به خودت از این که عاقبت به شر شویم و ناممان در زمره ی اشقیاء عالم ثبت شود...
که در این عالم هیچ حصن و پناهی نیست جز پناه حفظ و صیانت خودت و سفینه النجاة ائمه ی مصومین صلوات الله علیهم اجمعین
التماس دعا
* روایت فارسی حدیث از استاد حوزه ی بنده هست.
عاقبت بخیر شویم به حق شبی که گذشت ان شاالله
التماس دعا