بسم الله النور

نوف بکالی می گوید:

امیرمؤمنان علیه السلام را دیدم که به سرعت می رفت.

عرض کردم: به کجا می روی آقای من؟!

فرمود: رهایم کن نوف. آرزوهای من، مرا به جایی که می خواهم می برد.

گفتم: آرزوهای شما چیست؟

فرمود: آرزوهایم را آن کسی که برای او آرزو می کنم، می داند و نیازی نیست که با دیگران بازگو کنم. برای بنده با ادب همین بس که در نعمت های خدا شریک قائل نشود و حاجاتش را به غیر خدا نگوید.

گفتم: ای امیرمؤمنان! من از خودم به خاطر طمع به مال دنیا می ترسم.

فرمود: پس جایگاه تو از دستگیره خائفین و پناهگاه عارفین کجاست؟

گفتم: راهنمایی ام کن که چطور به دستگیره خائفین و پناهگاه عارفین راه یابم.

فرمود: خداوند بزرگ و بلند مرتبه، تو را به خاطر بخشش زیادش به آرزوهایت می رساند و تو نیز با همت خود به او رو می کنی (و اگر می خواهی بدانی چطور از طمع به دنیا خلاصی یابی) دوری کن از بلا و طمعی که بر قلبت فرود می آید؛ زیرا ممکن است خواسته تو به تأخیر بیفتد، اما یقیناً به آن خواهی رسید و من نیز ضامن این رسیدن هستم. دلبستگی را از همه قطع کن و به او متصل شو که خداوند فرمود:

به عزّت و جلال خودم سوگند! هر آرزومندی که غیر مرا آرزو کند، او را به یأس می کشانم و در بین مردم لباس مذلّت به او می پوشانم و از نزدیکی به خودم دور می کنم و از وصالم منقطعش می کنم و هنگامی که غیر مرا در نظر دارد، ذکر و نامش را بی ارزش می کنم. آیا او در مشکلاتش به غیر من امید دارد، در حالی که همه مشکلات او به دست من حل می شود؟! او امیدش به غیر من است، در حالی که من همیشه زنده و باقی هستم؟! درهای بندگان مرا که بسته است، می زند و درب خانه مرا که باز است، ترک می کند؟!

پس کیست که به من امید برد و من به خاطر زیادی گناهانش، نا امیدش کنم؟!

آرزوهای بندگانم را به خودم اتصال دادم و امیدهایشان را نزد خودم ذخیره کردم (برای حلّ مشکلاتشان) و آسمان هایم را از ذکر و تسبیح کسی که در این راه خسته نمی شود، پر می کنم؛ و به ملائکه ام امر کردم که درهای بین من و بندگانم را نبندند. آیا کسی که من مصیبت و بلایی بر او وارد کرده ام، نمی داند که هیچ کس جز من قادر به حلّ مشکل او نیست؟ پس چرا به واسطه امید بی جا به دیگران، از من اعراض می کند؟! او از دیگران درخواست، می کند، در حالی که من بدون درخواست اعطا می کنم. او می داند که من آفرینش را بدون درخواست کسی انجام دادم؛ پس چگونه او از من درخواست کند و من جوابش را ندهم؟! مگر من بخیلم که بنده ام چنین گمانی دارد؟! مگر دنیا و آخرت از من نیست؟! مگر کرم و بخشش صفت من نیست؟ یا مگر فضل و رحمت به دست من نیست؟ مگر نه این است که همه آمال و آرزوها به من ختم می شود و من باید برآورده سازم؟ پس چه کسی غیر از من می تواند مانع اجابت آرزوها شود؟ و چه زشت است که آرزومندان، غیر مرا آرزو کنند! به عزّت و جلال خودم سوگند که اگر آرزوهای همه اهل زمین و آسمان جمع شود و من به هرکس هرچه می خواهد بدهم، از دارایی من حتی به اندازه جزئی از یک ذرّه، کم نمی شود. پس چطور کسی که آرزویش را برآورده کردم، گمان می کند از دارایی من چیزی کم شده است؟ بدا به حال مأیوسان از رحمت من؛ بدا به حال کسانی که معصیت مرا می کنند و حرام ها را انجام می دهند و بر من جرأت پیدا کرده و مراقب نیستند.

پس علی علیه السلام فرمود: ای نوف! خدا را این گونه بخوان:

خدایا! اگر می توانم تو را حمد کنم، به خاطر بخشش های توست. اگر مجد و عظمت تو را می گویم، به خاطر این است که تو مقصود و مراد منی. اگر تو را تقدیس می کنم، به خاطر قوّتی است که به من دادی. اگر می توانم ستایشت کنم، به خاطر قدرتی است که به من دادی. و اگر نگاهم کنی، رحمتت بر من سرازیر است. اگر نیاز به چیزی داشتم، نعمت تو بر من رواست.

خدایا! آن کس که با بی قراری به ذکر تو مشغول نشد و بار سفر به قرب تو را نپیچید، زندگی اش همانند مردگان است و مرگش نیز حسرت به دنبال دارد.

خدایا! نگاه بینندگان به تو، با چشم دل به تو می رسد و گوش شنوندگان تو از رازهای درون سینه ها مطلع می شود. پس چشم هایشان چیزی جز آنچه را که می خواهند، ملاقات نمی کند. بین تو و آنها حجاب های غفلت از بین رفته است و آنها در نور تو منزل گزیده اند و با روح تو تنفّس می کنند. دل های آنها محلّ رشد نهال هیبت الهی گشته است...

روح هایشان به قدس تو نزدیک شده است؛ پس در مقابل اسم و نام تو، با وقار می نشینند. در مقابلت با خضوع سخن می گویند؛ پس تو نیز مثل یک دلسوزی، آنها را قبول می کنی و به حرف آنان همانند یک دوست گوش می دهی و حاجات آنها را همانند درخواست های دوستان خودت، برآورده می کنی و مناجات آنان را همانند مناجات دوستانت می شنوی.

خدایا! پس مرا نیز به محلّی که آنان به تو می رسند، برسان و مرا از ذکر و یاد نفس به ذکر و یاد خودت منتقل کن و بین من و ملکوتت دری قرار مده، مگر این که باز باشد. و بین من و خودت حجاب های غفلت را قرار مده، مگر این که آنها را از بین ببری تا این که روح من بین نور عرش تو مقیم شود و برای روح من مقامی قرار دهی که آیینه نور تو باشد؛ و تو برهرکاری، توانایی.

خدایا! چقدر وحشت انگیز است راهی که در آن مسیر، امید به تو همراهم نباشد و چه دور است سفری که امید به تو راهنمایم نباشد. ضرر کرده است کسی که به ریسمان غیر تو چنگ زده است. و چه ضعیف و بی اساس است پایه و رکن کسی که به غیر تو تکیه کرده. پس ای کسی که خودت راهنمای آرزوی آرزومندانی و به واسطه این راهنمایی، اندوه و ترس را از آنها می زدایی، مرا از عمل صالح محروم نکن و به خودم وامگذار، همانند کسی که راه های چاره بر او بسته شده است. پس چطور ممکن است که آرزومندانت را در ذلت و فقر معنوی قرار دهی، در حالی که تو بی نیازی و گناه گنه کاران به تو ضرری نمی رساند.

خدایا! هر شیرینی پایانی دارد اما شیرینی ایمانی که به تو متصل است، همیشه زیاد می شود.

خدایا! قلب من تشنه گسترش آرزوهای توست؛ پس از شیرینی آرزوهایت به قلبم بچشان تا به هرچه می خواهد، برسد؛ که تو برهرکاری، قادری.

خدایا! از تو مثل کسی که عمق معرفت تو را شناخته، می خواهم، هرخیری را که سزاوار مؤمن است، به او بدهی و به تو پناه می برم از هر شر و فتنه ای که دوستانت از آن به تو پناه می برند؛ و تو برهرکاری، قادری.

خدایا! از تو همانند مسکین و بیچاره ای که میان یأس و امیدواری سرگردان است و هیچ ملجأیی پیدا نمی کند که به وسیله آن به تو برسد، می خواهم به آن اسم اعظمی که فقط برای اولیا، خاصّت معلوم است و آن اولیای تو را به یگانگی خواندند و تو را شناختند و عبادتت کردند، به حقیقت خودت سوگند! خودت را به من بشناسان که از روی حقیقت ایمان به ربوبیت تو اقرار کنم.

خدایا! مرا از آن گروهی که اسم را عبادت می کنند و از معنا غافلند، قرار مده.

خدایا! مرا در یکی از نگاه ها، ملاحظه کن تا قلب من به معرفت خاص تو و معرفت اولیای تو، روشن شود؛ که تو بر هرکاری، توانایی.

شرح حدیث با بیان شیوای استاد پناهیان در جلسه هفتم مجموعه سخنرانی مؤثرترین مفهوم در حیات بشر

دریافت
حجم: 4.3 مگابایت

ّ قَالَ نَوْفٌ الْبِکَالِیُ‏ رَأَیْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ مُوَلِّیاً مُبَادِراً

فَقُلْتُ أَیْنَ تُرِیدُ یَا مَوْلَایَ فَقَالَ دَعْنِی یَا نَوْفُ إِنَّ آمَالِی تُقَدِّمُنِی فِی الْمَحْبُوبِ

فَقُلْتُ یَا مَوْلَایَ وَ مَا آمَالُکَ

قَالَ قَدْ عَلِمَهَا الْمَأْمُولُ وَ اسْتَغْنَیْتُ عَنْ تَبْیِینِهَا لِغَیْرِهِ وَ کَفَى بِالْعَبْدِ أَدَباً أَنْ لَا یُشْرِکَ فِی نِعَمِهِ وَ إِرَبِهِ غَیْرَ رَبِّهِ

فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی خَائِفٌ عَلَى نَفْسِی مِنَ الشَّرَهِ وَ التَّطَلُّعِ إِلَى طَمَعٍ مِنْ أَطْمَاعِ الدُّنْیَا

فَقَالَ لِی وَ أَیْنَ أَنْتَ عَنْ عِصْمَةِ الْخَائِفِینَ وَ کَهْفِ الْعَارِفِینَ

فَقُلْتُ دُلَّنِی عَلَیْهِ قَالَ اللَّهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ تَصِلُ أَمَلَکَ بِحُسْنِ تَفَضُّلِهِ وَ تُقْبِلُ عَلَیْهِ بِهَمِّکَ وَ أَعْرِضْ عَنِ النَّازِلَةِ فِی قَلْبِکَ فَإِنْ‏ أَجَّلَکَ بِهَا فَأَنَا الضَّامِنُ مِنْ مُورِدِهَا وَ انْقَطِعْ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ فَإِنَّهُ یَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُقَطِّعَنَّ أَمَلَ کُلِّ مَنْ یُؤَمِّلُ غَیْرِی بِالْیَأْسِ وَ لَأَکْسُوَنَّهُ ثَوْبَ الْمَذَلَّةِ فِی النَّاسِ وَ لَأُبْعِدَنَّهُ مِنْ قُرْبِی وَ لَأُقَطِّعَنَّهُ عَنْ وَصْلِی وَ لَأُخْمِلَنَّ ذِکْرَهُ حِینَ یَرْعَى غَیْرِی أَ یُؤَمِّلُ وَیْلَهُ لِشَدَائِدِهِ غَیْرِی وَ کَشْفُ الشَّدَائِدِ بِیَدِی وَ یَرْجُو سِوَایَ وَ أَنَا الْحَیُّ الْبَاقِی وَ یَطْرُقُ أَبْوَابَ عِبَادِی وَ هِیَ مُغْلَقَةٌ وَ یَتْرُکُ بَابِی وَ هُوَ مَفْتُوحٌ فَمَنْ ذَا الَّذِی رَجَانِی لِکَثِیرِ جُرْمِهِ فَخَیَّبْتُ رَجَاءَهُ جَعَلْتُ آمَالَ عِبَادِی مُتَّصِلَةً بِی وَ جَعَلْتُ رَجَاءَهُمْ مَذْخُوراً لَهُمْ عِنْدِی وَ مَلَأْتُ سَمَاوَاتِی مِمَّنْ لَا یَمَلُّ تَسْبِیحِی وَ أَمَرْتُ مَلَائِکَتِی أَنْ لَا یُغْلِقُوا الْأَبْوَابَ بَیْنِی وَ بَیْنَ عِبَادِی أَ لَمْ یَعْلَمْ مَنْ فَدَحَتْهُ نَائِبَةٌ مِنْ نَوَائِبِی أَنْ لَا یَمْلِکَ أَحَدٌ کَشْفَهَا إِلَّا بِإِذْنِی فَلِمَ یُعْرِضُ الْعَبْدُ بِأَمَلِهِ عَنِّی وَ قَدْ أَعْطَیْتُهُ مَا لَمْ یَسْأَلْنِی فَلَمْ یَسْأَلْنِی وَ سَأَلَ غَیْرِی أَ فَتَرَانِی أَبْتَدِئُ خَلْقِی مِنْ غَیْرِ مَسْأَلَةٍ ثُمَّ أُسْأَلُ فَلَا أُجِیبُ سَائِلِی أَبَخِیلٌ أَنَا فَیُبَخِّلُنِی عَبْدِی أَ وَ لَیْسَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةُ لِی أَ وَ لَیْسَ الْکَرَمُ وَ الْجُودُ صِفَتِی أَ وَ لَیْسَ الْفَضْلُ وَ الرَّحْمَةُ بِیَدِی أَ وَ لَیْسَ الْآمَالُ لَا یَنْتَهِی إِلَّا إِلَیَّ فَمَنْ یَقْطَعُهَا دُونِی وَ مَا عَسَى أَنْ یُؤَمِّلَ الْمُؤَمِّلُونَ مَنْ سِوَایَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَوْ جَمَعْتُ آمَالَ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ ثُمَّ أَعْطَیْتُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مَا نَقَصَ مِنْ مُلْکِی بَعْضُ عُضْوِ الذَّرَّةِ وَ کَیْفَ یَنْقُصُ نَائِلٌ أَنَا أَفَضْتُهُ یَا بُؤْساً لِلْقَانِطِینَ مِنْ رَحْمَتِی یَا بُؤْساً لِمَنْ عَصَانِی وَ تَوَثَّبَ عَلَى مَحَارِمِی وَ لَمْ یُرَاقِبْنِی وَ اجْتَرَأَ عَلَیَّ

ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ وَ عَلَى آلِهِ السَّلَامُ لِی یَا نَوْفُ ادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ: إِلَهِی إِنْ حَمِدْتُکَ فَبِمَوَاهِبِکَ وَ إِنْ مَجَّدْتُکَ فَبِمُرَادِکَ وَ إِنْ قَدَّسْتُکَ فَبِقُوَّتِکَ وَ إِنْ هَلَلْتُکَ فَبِقُدْرَتِکَ وَ إِنْ نَظَرْتُ فَإِلَى رَحْمَتِکَ وَ إِنْ عَضَضْتُ فَعَلَى نِعْمَتِکَ إِلَهِی إِنَّهُ مَنْ لَمْ یَشْغَلْهُ الْوُلُوعُ بِذِکْرِکَ وَ لَمْ یَزْوِهِ السَّفَرُ بِقُرْبِکَ کَانَتْ حَیَاتُهُ عَلَیْهِ مِیتَةً وَ مِیتَتُهُ عَلَیْهِ حَسْرَةً إِلَهِی تَنَاهَتْ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ إِلَیْکَ بِسَرَائِرِ الْقُلُوبِ وَ طَالَعَتْ أَصْغَى السَّامِعِینَ لَکَ نَجِیَّاتِ الصُّدُورِ فَلَمْ یَلْقَ أَبْصَارَهُمْ رَدٌّ دُونَ مَا یُرِیدُونَ هَتَکْتَ‏ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ حُجُبَ الْغَفْلَةِ فَسَکَنُوا فِی نُورِکَ وَ تَنَفَّسُوا بِرَوْحِکَ فَصَارَتْ قُلُوبُهُمْ مَغَارِساً لِهَیْبَتِکَ وَ أَبْصَارُهُمْ مَآکِفاً لِقُدْرَتِکَ وَ قَرَّبْتَ أَرْوَاحَهُمْ مِنْ قُدْسِکَ فَجَالَسُوا اسْمَکَ بِوَقَارِ الْمُجَالَسَةِ وَ خُضُوعِ الْمُخَاطَبَةِ فَأَقْبَلْتَ إِلَیْهِمْ إِقْبَالَ الشَّفِیقِ وَ أَنْصَتَّ لَهُمْ إِنْصَاتَ الرَّفِیقِ وَ أَجَبْتَهُمْ إِجَابَاتِ الْأَحِبَّاءِ وَ نَاجَیْتَهُمْ مُنَاجَاةَ الْأَخِلَّاءِ فَبَلِّغْ بِیَ الْمَحَلَّ الَّذِی إِلَیْهِ وَصَلُوا وَ انْقُلْنِی مِنْ ذِکْرِی إِلَى ذِکْرِکَ وَ لَا تَتْرُکْ بَیْنِی وَ بَیْنَ مَلَکُوتِ عِزِّکَ بَاباً إِلَّا فَتَحْتَهُ وَ لَا حِجَاباً مِنْ حُجُبِ الْغَفْلَةِ إِلَّا هَتَکْتَهُ حَتَّى تُقِیمَ رُوحِی بَیْنَ ضِیَاءِ عَرْشِکَ وَ تَجْعَلَ لَهَا مَقَاماً نُصْبَ نُورِکَ‏ إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ إِلَهِی مَا أَوْحَشَ طَرِیقاً لَا یَکُونُ رَفِیقِی فِیهِ أَمَلِی فِیکَ وَ أَبْعَدَ سَفَراً لَا یَکُونُ رَجَائِی مِنْهُ دَلِیلِی مِنْکَ خَابَ مَنِ اعْتَصَمَ بِحَبْلِ غَیْرِکَ وَ ضَعُفَ رُکْنُ مَنِ اسْتَنَدَ إِلَى غَیْرِ رُکْنِکَ فَیَا مُعَلِّمَ مُؤَمِّلِیهِ الْأَمَلَ فَیُذْهِبُ عَنْهُمْ کَآبَةَ الْوَجَلِ لَا تَحْرِمْنِی صَالِحَ الْعَمَلِ وَ اکْلَأْنِی کِلَاءَةَ مَنْ فَارَقَتْهُ الْحِیَلُ فَکَیْفَ یَلْحَقُ مُؤَمِّلِیکَ ذُلُّ الْفَقْرِ وَ أَنْتَ الْغَنِیُّ عَنْ مَضَارِّ الْمُذْنِبِینَ إِلَهِی وَ إِنَّ کُلَّ حَلَاوَةٍ مُنْقَطِعَةٌ وَ حَلَاوَةَ الْإِیمَانِ تَزْدَادُ حَلَاوَتُهَا اتِّصَالًا بِکَ إِلَهِی وَ إِنَّ قَلْبِی قَدْ بَسَطَ أَمَلَهُ فِیکَ فَأَذِقْهُ مِنْ حَلَاوَةِ بَسْطِکَ إِیَّاهُ الْبُلُوغَ لِمَا أَمَّلَ‏ إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ إِلَهِی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ مَنْ یَعْرِفُکَ کُنْهَ مَعْرِفَتِکَ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَسْلُکَهُ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ شَرٍّ وَ فِتْنَةٍ أَعَذْتَ بِهَا أَحِبَّاءَکَ مِنْ خَلْقِکَ‏ إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ إِلَهِی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ الْمِسْکِینِ الَّذِی قَدْ تَحَیَّرَ فِی رَجَاهُ فَلَا یَجِدُ مَلْجَأً وَ لَا مَسْنَداً یَصِلُ بِهِ إِلَیْکَ وَ لَا یُسْتَدَلُّ بِهِ عَلَیْکَ إِلَّا بِکَ وَ بِأَرْکَانِکَ وَ مَقَامَاتِکَ الَّتِی لَا تَعْطِیلَ لَهَا مِنْکَ فَأَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی ظَهَرْتَ بِهِ لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِکَ فَوَحَّدُوکَ وَ عَرَفُوکَ فَعَبَدُوکَ بِحَقِیقَتِکَ أَنْ تُعَرِّفَنِی نَفْسَکَ لِأُقِرَّ لَکَ بِرُبُوبِیَّتِکَ عَلَى حَقِیقَةِ الْإِیمَانِ بِکَ وَ لَا تَجْعَلْنِی یَا إِلَهِی مِمَّنْ یَعْبُدُ الِاسْمَ‏ دُونَ الْمَعْنَى وَ الْحَظْنِی بِلَحْظَةٍ مِنْ لَحَظَاتِکَ تَنَوَّرْ بِهَا قَلْبِی بِمَعْرِفَتِکَ خَاصَّةً وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِیَائِکَ‏ إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ.

منبع: بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏91 ؛ ص94-95

منبع ترجمه